Günümüzün sabit ortodontik diş teli tedavisinin en önemli unsuru ilk başta braket konumunun iyi ayarlanmasından geçer, braketler ortodontik kuvveti dişlere belli sınırlarda ileten, diş hareketlerinin kontrol içinde kalmasını sağlayan araçlardır. Değişik açılarda, özelliklerde, materyallerde birçok farklı braket tipi mevcut olmakla birlikte bunların işe yaramasının temeli dişe doğru konumda yerleştirmekten geçer.
Sabit ortodontik tedavinin en kritik aşamalarından birisi her bir dişteki braketin konumudur. Birçok ortodontist 'iyi büküm yapan' olmaktan gurur duyar. Onların final ark telleri birçok birinci, ikinci ve üçüncü düzen bükümler içererek büküm becerilerini göstermelerini sağlar. Aslında final ark telinin birçok artistik büküm içermesi doktorun büküm becerisini değil, braket yerleştirmedeki yetersizliğini göstermektedir. Baştan doğru braket konumlanması diş teli tedavisinin de sorunsuz gitmesini sağlar.
Üst Kesici Dişler
Üst keserler üzerine braketler kapanışı hafif açmayı sağlayacak şekilde braket slotundan insizal kenara 3.5-4 mm olacak şekilde yerleştirilir. Her bir braket kronun meziodistal merkezinde ve braket kanatları kronun uzun aksına paralel olacak şekilde yerleştirilir. lateral keser braketleri santral ile aynı seviyede veya 0.5 mm gingivalde, kanin braketleri 0.5 mm insizalde olacak şekilde ayarlanır.
Üst Kanin ve Premolarlar
Özellikle premolarlara braket yerleştirilirken öncelikle bukkal ve lingual cusplar incelenerek dişin orta hattına karar verilir. Genellikle, braket bukkal yüzeyin meziodistal merkezine yerleştirilir. 2. premoların bukkal yüzeyinin hafifçe anterioruna yerleştirilmesini önerilmektedir. Bu şekilde braket yerleştirilmesi ark teli ligatüre edildiğinde premoların hafif distal rotasyonuyla sonuçlanır.
Bukkal ve lingual cusplarla dişin orta hattı belirlendiğinde ve braket bu orta hatta göre konumlandırıldığında braket çok daha distale yerleştirilmiş olur. Braket pozisyonu tel ligatüre edildiğinde istenmeyen mezial rotasyona neden olur. Bu tip rotasyon Class III meyilli hastalar dışında istenmez. İkinci premolar üzerindeki braket daha anteriora yerleştirildiğinde ark teli ligatüre edildikten sonra Class I ilişkiye doğru otomatik düzelme olur.
2. premolarlarda diğer dişlerden daha fazla braket pozisyonlanırma hatası yapılmaktadır. Visuel teknik kullanılarak 2. premolar braketi yerleştirildiğinde, klinisyen dişi görmekteki yetersizliği daha distale yerleştirerek kompanze etmektedir. Bu braket pozisyonu ark teli ligatüre edildikten sonra istenmeyen mezial rotasyonla sonuçlanacaktır.
Bu nedenle maksiller premolarların braketi yerleştirilirken bu dişlerin lingual kusplarının göz ardı edilmesi mantıklıdır. Aslında, öncelikle oklüzyonu intraoral olarak veya çalışma modelleri ile değerlendirmek ve basitce bukkal cusp'ı rehber alıp devamlı braketi cusp'ın merkezinin mezialine yerleştirmeyi unutmamak ve üst kanin ve 1. premolar bondingini oklüzyonun ihtiyaçlarına göre yapmak gerekir.
Alt Keserler
Mandibular keserlerin braketlerinin konumlandırılması rölatif olarak daha açıktır. Braketler meziodistal olarak merkeze yerleştirilir. İnsizogingival perspektiften braketler insizal kenara doğru yerleştirilir. Sadece aşırı overbite'ı olan hastalarda braketler daha gingivale yerleştirilir, bu oryantasyon dişlerin ekstrüze olmasına neden olarak overbite düzeltiminin daha güçleşmesini sağlar. Dişlerin aşırı overlap'ı durumlarında üst apareyleri öncelikli yerleştirip seviyeleme ve intrüzyon mekanikleri (utility ark, anterior bite plate, turbo-tails) kullanarak mandibular braketleri yerleştirmeden önce bite'ı anteriorda açmak sıklıkla uygulanan bir prosedürdür.
Alt Kanin ve Premolarlar
Bu dişlerin braketlerini konumlandırmakta rölatif olarak açıktır. Özellikle 2.premolar bölgesi olmak üzere braketler gingivale yerleştirilmeye çalışılmalıdır, böylece braketler oklüzyonu etkilemez. Braketleri gingivale yerleştirmek seviyeleme prosesini de kolaylaştırır.
En çok bu bölgede braket kopar. Braket kopması birçok faktöre bağlı olabilir, daha sonra sürmüş bu dişlerde pelikül bulunması bu faktörlerdendir. Ayrıca, bonding prosesi sırasında bu alanda sıklıkla kontaminasyon olur. Braket çiğneme kuvvetlerine bağlı olarak da kopabilir. Braketlerin bu alanda çok kopması nedeniyle mandibular ikinci premolarlar bazı hekimler tarafından braketlenmekten çok bantlanır.
Meziodistal perspektiften bakıldığında, braketler Class I ve Class II hastalarda bukkal cusp'ın merkezine yerleştirilir. Class III hastalarda Class II ve Class I hastalarda maksiller braketlerin yerleştirilmesinde olduğu gibi mandibular posterior dişlerin daha meziale yerleştirilmesi endikedir.
Kaynak: Mc Namara
Dr.Enver Akın Özkan Diş Teli Tedavisi Ankara